معرفی کتاب «موسیقی رمضان در ایران»

سید علیرضا هاشمیچکیدهنوشتار حاضر یک بررسی مروری به آداب سفر در دوره قاجار از منظر سفرنامه ­ها است که با رویکرد توصیفی قصد دارد از طریق اطلاعات جمع ­آوری شده از منابع معتبر و سفرنامه­ ها، عناصر مسافرت را در آن دوره تاریخی بازنمایی کند.در گزارش­های سیاحان خارجی اطلاعات فراوانی در باب آداب و رسوم، اخلاقیات، رفتارها، مراسم ... و همچنین چگونگی آداب سفر، نگاشته شده است. سفرنامه‌‌ها در حقیقت گنجینه‌‌ها و اسنادی ارزشمند و دست اول از برخی رخدادهای تاریخی، اجتماعی، فرهنگی، مذهبی و ادبی شمرده می‌‌شوند که از جنبه‌های گوناگون قابل بررسی هستند.در دورۀ قاجاریه سفرنامه‌‌نویسی جایگاه ویژه‌‌ای دارد و همچون دورة صفویه هر کدام از مؤلفان، از منظری خاص به مسائل و رخدادهای سفر نگریسته و به نکات ویژه‌‌ای توجه کرده‌‌اند. در این دوره بسیاری از روشنفکران، از سفرنامه‌‌ها به منزلۀ نوعی وقایع­نگاری تاریخی برای ثبت و ضبط سفر استفاده کرده ­اند. بدیهی است به یُمْن این سفرنامه ­ها ست که ما امروزه می­ توانیم گزارش نسبتا جامعی از چگونگی سفر ایرانیان در دوره قاجاری در اختیار داشته باشیم. چرا که مؤلفانِ هر یک از این سفرنامه­ ها، از منظری خاص به مسائل و رخدادها نگریسته و نکات ویژه­ و گاه مشابهی را در سفر مورد توجه قرار داده ­اند.از­آنجا­که سیر و سفر یکی از ضروریات زندگی بشر است؛ سفر دارای دو عنصر جدایی و پیوند است. جدایی از مبدأ و پیوند با مقصد. در حقیقت آداب سفر، خط سیر این دو عنصر جدایی و پیوند و آداب مرتبط بر آن است که در طول مسیر رفت و برگشت، مسافر با آن زیست می­ کند.سفر و آداب و رسوم آن در زندگی همة انسان­ ها اهمیت ویژه­ ای دارد، اما از آنجا که سفر در روزگاران گذشته طولانی و پر مخاطره بوده است، بررسی این آیین معرفی کتاب «موسیقی رمضان در ایران»...ادامه مطلب

نوروز­هایی بدون کارت پستالسید علیرضا هاشمی خونة قدیمی مادر­بزرگ تو خیابون لُرزادة تهران، هنوز پر از خاطرات دوران کودکی است. به­خصوص اون زیرزمین نیمه تاریک و نمورش که وقتی بازیگوشی و لجبازی می­کردیم تهدید می­شدیم که تو اونجا حبس می­شیم. اما بزرگتر که شدیم ترس از زیرزمین خونه مادر بزرگ از وجودمان رخت بربست و جای اون رو کنجکاوی زایدالوصفی گرفت که می­خواست اشیای تلمبار شدة روی رف­ها و داخل کمدهای قدیمی و زهوار دررفته و جعبه­هایی که کف زیرزمین ولو شده بود رو وارسی کند. وارسی­های دلنشینی که هر بار اسرار نهفته­ای را نیز آشکار می­کرد. درون یکی از این کمدهای زهوار دررفته تعداد زیادی کتاب و مجلات قدیمی بود و لابلای هر کدام گاه نشانی از یک کارت پستال؛ کارت­ پستال­هایی که هم دیدنی بود و هم خواندنی. دیدنی از لحاظ اینکه تصویر مناظری زیبا و یا گل­هایی با طراوت و یا قاب نوشته­هایی از اشعار شعرا را با خط خوش نستعلیق یا شکسته­نستعلیق در خود داشت و خواندنی از این حیث که جملاتی با خط خوش و با قلم خودنویس در وصف بهار داخل آن نوشته شده بود و در آن عید نوروز رو تبریک گفته بودند و سر آخر همراه بود با آرزوی سر سلامتی و دعای خیر و در کنار آن امضایی جالب با درج تاریخ و عباراتی نظیر: «تصدقتان» یا «فدایتان شوم!» هر سال به عید نوروز که نزدیک می­شویم یاد زیرزمین خونة قدیمی مادربزرگ و کارت پستال­های لابلای کتاب­ها و مجلات کمد زهوار دررفته می­افتم و اینکه امروزه سنت ارسال کارت پستال به مناسبت عید نوروز کارکردش رو از دست داده و آهسته­آهسته به فراموشی سپرده می­شود.کارت پستال به عنوان یک کالای فرهنگی نقش مهمی در نزدیکی و تعامل بین فرد و اعضای خانواده، فرد با خویشان، فرد و دوستان، فرد با همکاران و ... معرفی کتاب «موسیقی رمضان در ایران»...ادامه مطلب

مقدمهسازمان ملی پرورش استعدادهای درخشان، نهادی است که بر امور تحصیلی دانش‌آموزان مستعد و با بهره هوشی بالا نظارت می‌کند. اما در زبان عمومی و بین دانش آموزان به مؤسسه تیزهوشان معروف است. این سازمان دارای مدرسه‌های راهنمائی، دبیرستان و پیش دانشگاهی دخترانه و پسرانه در شهرهای پرجمعیت‌ بود. سمپاد قبلاً دانش‌آموزان خود را در دو مقطع راهنمائی و دبیرستان از طریق آزمون‌های سراسری که عمدتاً مبتنی بر ارزیابی هوش، دانش ریاضیات و علوم است انتخاب می‌کرد اما در حال حاضر با تغییر نظام آموزش و پرورش، گزینش در مدارس سمپاد بر اساس آزمون و در دو مقطع متوسطة اول و دوم برگزار می‌شود.سابقة مؤسسه تیزهوشان به سال ۱۳۵۵ برمی­گردد که سازمان ملی پرورش استعدادهای درخشان توسط ایرج برومند و با همکاری کارشناسان آموزشی آمریکایی پایه‌گذاری شد. سپس از انقلاب 1357 تا سال ۱۳۶۶ دو مرکز یکی دخترانة «فرزانگان» و دیگری پسرانة «علامه حلّی» به همراه دفتر «کودکان استثنایی» فعّال بودند، امّا هر لحظه امکان تعطیل شدن این مراکز وجود داشت. در آن زمان آموزگاران این دو مرکز اغلب دانش‌آموزان همین مراکز در دوران قبل از انقلاب ۱۳۵۷ بودند.در سال ۱۳۶۶ اساسنامه «سمپاد» توسط میر حسین موسوی نخست وزیر وقت تصویب شد و این سازمان تحت نام سازمان ملی پرورش استعدادهای درخشان (سمپاد) با ۲ مرکز و ۸۰۲ دانش آموز به آموزش و پرورش پیوست و جایگاهی مستحکم‌تر یافت. در سال ۱۳۶۷، جواد اژه­ای ریاست هیئت امنای این سازمان را برعهده گرفت و در طول ۲۱ سال، این سازمان مدارس زیر مجموعة خود را در استان‌های مختلف گسترش داد.دانش‌آموختگان سمپاد عمدتاً در دانشگاه ها قبول می‌شوند. بخش مهمی از این دانش آموزان در دانشگاه‌های واقع در تهران و در رشته های مهندسی پذیرف معرفی کتاب «موسیقی رمضان در ایران»...ادامه مطلب

مقدمه سید علیرضا هاشمیقرن سیزدهم هجری (نوزدهم میلادی)، همزمان با دوره حکمرانی قاجار را می توان دورة شیوع بیماری های واگیردار در ایران دانست. در این دوره، علاوه بر اینکه امکانات بهداشتی بسیار ابتدایی بود؛ کشور فاقد هرگونه مراکز درمانی مانند بیمارستان بود و دارالشفاهای موجود جوابگوی نیازهای درمانی مردم نبودند. ناآگاهی مردم در پیشگیری از بیماری ها از عوامل مرگ و میرها بود و بی توجهی کارگزاران دولتی هنگام شیوع بیماری نیز بر دامنة این همه گیری می افزود.پیشینه بیماری وبا نشان می دهد که این بیماری در طول تاریخ 7 بار همه گیری جهان گستر داشته است. تا قبل از قرن 19 محدود به شبه قاره هند بود و در سال 1817 تجارت خارجی عامل انتشار این بیماری به سرزمین های دیگر شد و تلفات عظیمی به بار آورد. در قرن 19 چندین بار به اروپا همه گیر شد و عنوان مخوف ترین بیماری قرن را به خود اختصاص داد. این بیماری نخستین بار در سال 1821 وارد ایران شد اما، دامنه و ابعاد وبای 1904 و نتایج زیانبار آن در قیاس با همه گیری های دیگر بسیار گسترده بود (بورل، 1392: 1).نسخه اصلی این مقاله در فصلنامه فرهنگ مردم ایران شماره 67 زمستان 1400 صص 119 تا 136 انتشار یافته است. نوشته شده در سه شنبه بیست و پنجم مرداد ۱۴۰۱ساعت 19:4 توسط سید علیرضا هاشمی| معرفی کتاب «موسیقی رمضان در ایران»...ادامه مطلب

سید علیرضا هاشمیجامعه ­شناسی ایران که توسط غلامحسین صدیق در سال 1319 پایه­ گذاری شد، همزمان با تأسیس رادیو در ایران است و دورة رونق آن که با تأسیس رشتة علوم اجتماعی در دانشکده ادبیات دانشگاه تهران آغاز شد، مقارن با شروع به کار تلویزیون در سال 1337 است. همزمانی پیدایی و گسترش این نهاد علمی و رسانه همگانی، اقتضای همکاری و مشارکت این دو را طلب می­ کرد؛ در حالیکه، مواردی چون فقدان فایده ­مندی علوم انسانی، از جمله جامعه­ شناسی، برای نهادهای سیاست­گذار و وابستگی رسانه­ به منابع قدرت و حکومت، این انتظار همکاری را آن طور که شایسته و بایسته­ بود، موثر نکرد....+شناسه مدخل «جامعه شناسی ایران و رسانه ملی» که برای دانشنامه جامعه شناسی نوشته شده است. نوشته شده در جمعه بیست و نهم مهر ۱۴۰۱ساعت 18:38 توسط سید علیرضا هاشمی| معرفی کتاب «موسیقی رمضان در ایران»...ادامه مطلب

سید علیرضا هاشمیچکیدهمعمولاً نویسندگان برای حفظ میراث ادبی و فرهنگی جامعه و بیان اندیشه و تفکر خود، از قالب­ های مختلف ادبی، مانند «داستان» استفاده می­ کنند. این داستان­ها هر یک دستور زبان خاص خود را دارد که همان «روایت» است، یعنی شیوه ­هایی که نویسنده به کار می­ گیرد تا محتوای داستانش را به نگارش درآورد.این ﻧﻮﻳﺴﻨﺪگان ﺑﺎ اﻳﺠﺎد ﻧﻮع رواﻳﺖ و بهﻛﺎرﮔﻴﺮي ﺗﻜﻨﻴﻚ­ﻫﺎي رواﻳﻲ ﺧﺎص، دﻳﺪﮔﺎه­ های ﺗﺎزه­ای از رﺧﺪادﻫﺎ را در ﺑﺮاﺑﺮ ﭼﺸﻢ ﺧﻮاﻧﻨﺪه ﻣﻲ­ﮔﺸﺎیند. آنها ﺑﺎ هر داستان­ نوشته، ﻫﻤﺔ ﻋﻨﺎﺻﺮ داﺳﺘﺎن از ﺟﻤﻠﻪ ﻛﺎرﻛﺮدﻫﺎ، ﺷﺨﺼﻴﺖﻫﺎ، ﭘﻴﺮﻧﮓ، زﻣﺎن و ... را ﺗﺤﺖ ﺷﻌﺎع ﺧﻮد ﻗﺮار می­ دﻫند. در حقیقت هر داﺳﺘﺎنﭘﺮداز ﺑﺎ اﻧﺘﺨﺎب ﻋﻨﺼﺮ رواﻳﻲ ﺧﺎص در ﭘﻴﺸﺒﺮد رواﻳﺖ و در ایجاد ﺳﺒﻚ رواﻳﻲ داﺳﺘﺎن ﺧﻮﻳﺶ ﺳﻮد ﻣﻲﺟﻮید و ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ همة ﻋﻨﺎﺻﺮ رواﻳﻲ را در ﻛﻨﺎر هم و ﺑﺮ روي زنجیره­ای از ﺣﻮادث ﺑﻪ ﺧﺪﻣﺖ داﺳﺘﺎن در ﻣﻲآورد.به موازات این شگردهای روایی، برخی نویسندگان نیز می­ کوشند تا با استفاده از تمهیداتی، فضای داستان خود را با استفاده از عناصر فرهنگی برای مخاطب، آشنا و پرجاذبه نمایند. استفاده از ادبیات عامه، سنت­ها و گزاره­های ادبیات شفاهی از جمله این تمهیدات است که روایت را برای مخاطب دلنشین می ­سازد. از آنجا که در ادبیات معاصر ایران، ادبیات مهاجرت بخشی از ادبیات داستانی را تشکیل می ­دهد؛ این ادبیات از ژانر روایت برای بیان مسائل و دغدغه های مهاجران در سرزمین میزبان استفاده می­ کند. اقبال به این نوع ادبیات در چند ساله اخیر و علاقة برخی از نویسندگان زن در نگارش تجربه زیستهای خود، آفرینش این نوع از ادبیات را خاص­ و لزوم پرداخت به آن را دوچندان کرده است؛ چرا که ﺟﺬاﺑﯿﺖ و دنیای داﺳﺘﺎن­ﻫﺎي ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎن زن، ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﻪ­ﺗﺮ از دﻧﯿﺎي ﻣﺮدان اﺳﺖ و ادﺑﯿﺎﺗﯽ ﮐﻪ از معرفی کتاب «موسیقی رمضان در ایران»...ادامه مطلب

سید علیرضا هاشمی امروزه فنّاوری­ های ارتباطی و فضای مجازی، اطلاعات و دسترسی­ های گسترده­ای را پیش روی کاربران مختلف قرار داده است که تصور آن در دهه ­های گذشته تنها در افسانه ­ها، داستان­های تخیلی و خیالپردازی، امکان­پذیر بود. فلایت رادار ۲۴ (به انگلیسی :Flightradar24 ) نام یک وبگاه اینترنتی سوئدی است که موقعیت پروازهای مسافربری را به صورت زنده و بر روی نقشه نمایش می‌دهد. این وبگاه که در سال ۲۰۰۶ میلادی توسط ۲ نفر فنلاندی علاقه‌مند در حوزة هوانوردی برای معرفی کتاب «موسیقی رمضان در ایران»...

سید علیرضا هاشمیبیش از دو سال است که از همه گیری ویروس کوید 19 در این جهان خاکی گذشته است اما، در کشاکش و بالاوپایین رفتن و افت وخیزی که طی این مدت داشته، همراه با بیم و امیدهای زیادی بوده است. امید برای تولید واکسن های اثر گذار اما، بیم از سویه های جدید این ویروس که هر از چند گاه در منطقه ای سر بر می آورد و گسترش می یابد.جهان ما، در قرون متوالی دستخوش چنین پاندومی هایی شده است و دانشمندان با بهره گیری از علوم فراگرفته، توانسته اند بر این همه گیری ها غلبه نمایند و نسل انسان را با اندکی هزینه های جانی و مرگ و میر، همچنان تداوم بخشند.امروز جهان ما در برزخ این همه گیری مانده است و کوشش های هر روزه برای خروج از این برزخ در جریان است. در برزخ این پاندومی صبور باشیم؛ چرا که صبر و امیدواری نویدی برای عبور از این جهان برزخی و ورود به زندگی عادی است! نوشته شده در جمعه بیست و ششم آذر ۱۴۰۰ساعت 14:49 توسط سید علیرضا هاشمی| معرفی کتاب «موسیقی رمضان در ایران»...ادامه مطلب

سید علیرضا هاشمیتجربه ای که قبل از همه گیری کرونا، پدر و مادرهای دارای فرزند کلاس اولی داشتند؛ مشاهدة جهش فوق العاده فرزندشان در یادگیری و خواندن بود. به طوری که این کلاس اولی ها با ورودشان در مهر ماه به مدرسه و تلاش و مِهر معلم شان در انتقال دانش، طی فرایند کوتاه شش ماهه، موفق می شدند در ایام عید و فروردین ماه، تابلوی سر درِ مغازه ها و فروشگاه ها و یا تیتر عناوین خبری روزنامه ها را به طور کامل و یا با مکث و با کلام شیرینشان بخوانند. این میزان از پیشرفت، برای اولیایی که هر روزه با فرزندشان سروکار دارند، اِعجاب آور و برای نوآموزانی که با مِهر معلمشان دل به درس و یادگیری می دهند، شادی آور و برای معلمین پایه اول که این نونهالان را در فراگیری و کسب آموزش می کنند، بسیار خوشایند است.در حقیقت حضور و وجود مدرسه و کلاس، گروه همسالان، وسایل آموزشی و کمک آموزشی و به خصوص نقش محوری معلمان مهربان، چرخه آموزش و فراگیری را در این نونهالان تکمیل و پیشرفت و فراگیری جهش وار آنان را در سال اول دبستان  به وجود می آورد. بی تردید این شروع و پیشرفت استحکام بنای یادگیری و علاقه مندی به کسب دانش را در سال های بعد برای این نونهالان به آرمغان می آورد.با سیطره همه گیری کرونا در کشور اما، این مهم دچار چالش جدی شد و نوآموزان کشورمان نتوانستند حضور خود را در کلاس های درس پایة اول استمرار بخشند؛ گرمای مِهر معلم شان را بچشند و آن خواندن و نوشتن جهش وار را تجربه کنند. امسال یکی از دوستان دارای فرزند کلاس اولی، سؤال می کرد که آیا برای فرزندش معلم خصوصی بگیرد؟ و مشورت می گرفت که آیا این کار صلاح است یا خیر! به نظر می آید که به خدمت گرفتن معلم خصوصی برای نوآموز کلاس اولی، چندان مناسب یادگیری اثر بخش و آن جه معرفی کتاب «موسیقی رمضان در ایران»...ادامه مطلب

به همت پژوهشکده مطالعات اجتماعی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی و با همکاری پژوهشکده مردم شناسی سازمان میراث فرهنگی نشست نقد کتاب «تاریخ مردم شناسی و فرهنگ مردم ایران در روزگار پهلوی» عصر روز گذ معرفی کتاب «موسیقی رمضان در ایران»...ادامه مطلب